Hazır Beton

• Taze beton kolaylıkla karılabilir, taşınabilir, yerleştirilebilir, sıkıştırılabilir ve yüzeyi düzeltilebilir olmalıdır. Bu işlemler sırasında agregalarla çimento harcı arasında ayrışma olmamalıdır.
• Yerine yerleştirilen taze betonun içerisindeki suyun yukarıya çıkma eğilimi mümkün olduğu kadar az olmalıdır. Betonun homojen yapısı korunmalıdır.
• Malzemenin karılmasından hemen sonra plastik durumuna sahip bir betonda plastikliğin kaybolmasına kadar geçen sürenin uzunluğu (priz süresi) gerekenden daha uzun olmamalıdır.

• 7.28.90 günlük gibi herhangi bir yaş için hedeflenmiş olan minimum beton dayanımında daha az bir dayanım göstermemelidir.
• Çevredeki suyun ve diğer sıvıların beton içerisine kolayca girerek olumsuz etki yaratmaması için yeterince geçirimsiz olmalıdır.
• Betonun zaman içerisinde çevreden maruz kalabileceği etkenler karşısındaki dayanıklılığına durabilite denir. Bu servis süresince çevrede oluşan yıpratıcı etkenler karşısında yeterince dayanıklı olmalıdır.

• Taze betonun plastik özelliği nedeni ile istenilen şekil ve boyutta beton elemanlar kolaylıkla üretilebilir.
• Bir fabrikada önceden üretilmekte ve yapıya sertleşmiş beton elemanları olarak getirilip kullanılabilmektedir.
• Beton yerleştirme yöntemlerinde çeşitlilik kolaylık bulunmaktadır.
• Plastik kıvamdaki beton pompa yardımı ile erişilmesi güç yerlere yerleştirilir.
• Sertleşmiş beton oldukça yüksek basınç dayanımına sahiptir.
• Sertleşmiş betonun durabilitesinin diğer yapı malzemelerine oranla daha yüksek olması ve buna bağlı olarak bakım işlemleri ve masrafı azdır.
• Beton çelik donatılarla çok iyi bir aderans gösterir.
• Diğer yapı malzemelerine göre daha ekonomiktir.

• Sertleşmiş beton çekme dayanımı düşük bir malzemedir.
• Sertleşmiş beton gevrek özelliğe sahiptir.
• Beton çevreden maruz kalabileceği değişiklikler karşısında bir miktar hacim değişikliği gösterebilir.
• Beton sabit yükler altında zamanla kalıcı deformasyonlar gösterebilir.
• Beton mükemmel bir geçirimsizliğe sahip değildir.
• Betondaki dayanım / ağırlık oranı metallerde olduğu kadar yüksek değildir.

Beton dökümü için en olumsuz ortam, aşırı sıcak, kuru ve rüzgarlı havalardır. Yeni yerleştirilmiş taze betonda, hızlı buharlaşma sonucu aşırı su kaybı olur.

Bunun sonucunda çökme kaybı, priz hızlanması, hava boşlukları ve yüzeyde plastik rötre çatlakları meydana gelir.

Buda betonun dayanıklılığını olumsuz yönde etkiler. Beton dökerken hava sıcaklığının 30 dereceden fazla olması beton için önlemler alınmasını gerektirir.

→ Taze betonun sıcaklığı, rüzgarın hızı, bağıl nem ve ortam sıcaklığı denetlenmelidir.

→ Çimento, su ve agregalar olabildiğince soğuk olmalıdır. Agrega gölgede stoklanmalı, karışım suyu beyaza boyanmış tanklarda tutulmalıdır. Agregalar periyodik olarak ıslatılmalı ama agregalarda farklı nem oranlarının oluşmamasına dikkat edilmelidir.

→ Düşük çimento dozu ve hidratasyon ısısı düşük çimentolar tercih edilmelidir.

→ Döküm yerine ulaşan beton bekletilmeden yerleştirilmeli ve vibrasyon kısa sürede tamamlanmalıdır. Dökümün gecikmesi halinde priz geciktirici kimyasal katkılar kullanılmalıdır. Gece beton dökümü tercih edilmelidir.

→ Döküm esnasında taban ve kalıplara su püskürtülmesi beton karışımındaki suyun emilmemesi için faydalıdır. Böylece betonla temas edecek yüzeylerin sıcaklığını düşürerek nem miktarını artırmak mümkündür.

→ Beton yerleştirildikten hemen sonra ilk mastarlama yapılır; daha sonra bir insan betonun üstüne çıktığında 1-2 mm derinlikte iz kalınca, ikinci mastarlama işlemi yapılır.

→ Dökümden sonra ilk yarım saatten başlayarak 72 saat boyunca su kürü uygulanmalı, buharlaşma ve su kaybına karşı yüzeyler su geçirmez örtüler ile rüzgara karşı da rüzgar koruyucularla örtülmelidir.

→ Normal betonarme yapılarda kür süresi yaz aylarında en az üç gün olmalı, yüzey sürekli nemli tutulmalıdır.

→ Güneş ve rüzgarın doğrudan etkisine karşı korumak için açıkta kalan beton yüzeyler, ıslak çuval ve plastik örtü gibi malzemelerle örtülmelidir. Özellikle döşeme ve saha betonlarının “Curing compound” adı verilen bakım maddeleri ile kaplanıp, buharlaşmanın geciktirilmesi yararlıdır.

Beton dökümü esnasında hava sıcaklığının +5 dereceden düşük olması halinde, kaliteli beton elde edebilmek için yapım, döküm ve bakım işlerinde bir takım önlemlerin alınması gerekir. Taze betonda priz esnasındaki donma tehlikelidir. Priz öncesinde ve sertleşme sonrasında donmanın etkileri nispeten azdır.

Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığının düşmesi, priz süresini uzatır, kalıp alım süresi uzar, betonun mukavemeti düşer, agrega parçalanmaları görülebilir. Soğuk havalarda betonu korumada izlenecek yol, başlangıçta beton ısısının belirli bir değerden aşağı düşmesini önlemektir.

Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığı bir gün içinde +5 derecenin altına düşerse 48 saat süreyle, bir günden fazlı +5 derecenin altına düşerse 72 saat süreyle don etkisinden korunmalıdır.

Türk standartları betonun basınç mukavemetinin 50kgf/cm²’ye erişmesinden sonra don sebebi ile zarar görmeyeceğini kabul eder. Bu süre iyi bir beton için +10 derece sıcaklıkta 3 gündür.

→ Don beklentisi olan havalarda dökümden kaçınılmalıdır.
→ Yüksek çimento dozu ve düşük su / çimento oranı tercih edilmelidir.
→ Yüksek hidratasyon ısısı veren çimentolar tercih edilmeli, kimyasal katkılarla hidratasyon ısısı yükseltilmelidir.
→ Betonun ilk sıcaklığının donma derecesine düşmemesi için agrega, çimento ve özellikle su ısıtılmalıdır.
→ Beton yerleştirilmeden önce, kalıpların betona değecek bütün yüzeyleri kar, buz ve donmuş kısımlardan temizlenmelidir.
→ Betonla temas edecek yüzeylerin sıcaklığı ile dökülen betonun sıcaklığı arasındaki farkın büyük olmamasına özen gösterilmelidir. Gerekirse beton dökülecek yer ısıtılmalı, sıcaklığın belli bir yerde yoğunlaşması da önlenmelidir.
→ Isıtılmış yerlerde dökülen betonun ani kuruması uygun bir kür ile önlenmelidir.
→ Kalıp sökme süreleri don yapan günler kadar uzatılmalıdır.
→ Betonu koruma önlemleri örtü, izolasyon, kaplama veya ısıtma olarak önceden belirlenmelidir. İzolasyon malzemesi olarak polietilen köpük levha, poliüretan köpük, vinil örtü, selüloz lif, saman veya plastik örtüler kullanılabilir.
→ Düşük kıvamlı beton dökülmesine dikkat edilmelidir.

Doğal, yapay veya her iki cins yoğun mineral malzemenin genellikle 100 mm’ye kadar çeşitli büyüklüklerdeki kırılmamış ve/veya kırılmış tanelerinin bir yığınıdır.

Çakıl, kırılmış taş, kum gibi mineral malzeme veya bunların karışımıdır.
Belirli gradasyona ve kaliteye sahip kayaç parçaları, çakıl, kırma taş, kum, cüruf v.b. gibi mineral malzeme veya bunların karışımı.

Hafif Agrega: TS EN 1097-6′ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane birim hacim kütlesi 2000 kg/m3 den küçük veya EN 1097-3′e uygun olarak tayin edilen etüv kurusu yığın ( boşluklu ) birim hacim kütlesi 1200 kg/m3 den küçük olan mineral esaslı agrega

Ağır Agrega: TS EN 1097-6′ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane birim hacim kütlesi en az 3000 kg/m3 olan agrega.

Normal Agrega: TS EN 1097-6′ya uygun olarak tayin edilen etüv kurusu tane birim hacim kütlesi 2000 kg/m3 – 3000 kg/m3 arasında olan agrega.

İnce Agrega: “D en büyük” (elek) değerinin 4 mm’den küçük veya 4 mm’ye eşit olduğu tane büyüklüğündeki agregaya verilen isim. Doğal kum, kırma kum (ince mıcır) veya bunların karışımı..

İri Agrega: “D en büyük” (elek) değerinin 4 mm’den büyük veya 4 mm’ye, “d” değerinin ise 2 mm’den büyük veya 2 mm’ye eşit olduğu tane büyüklüklerindeki agregaya verilen isim.

Taze ve/veya sertleşmiş beton özelliklerini değiştirmek için karıştırma işlemi sırasında, betona çimento miktarının ağırlıkça %5’ini geçmemek üzere eklenen kimyasal maddelerdir.

TS EN 934-2’ye göre kimyasal katkı tipleri aşağıda sıralanmıştır.

• Su Azaltıcı / Akışkanlaştırıcı
• Yüksek Oranda Su Azaltıcı / Süper Akışkanlaştırıcı
• Hava Sürükleyici
• Priz Hızlandırıcı
• Priz Geciktirici
• Su Geçirimsizlik Katkısı
• Su Tutucu Katkılar
• Sertleşme Hızlandırıcı
• Priz Geciktirici, Su Azaltıcı / Akışkanlaştırıcı
• Priz Geciktirici, Yüksek Oranda Su Azaltıcı / Süper Akışkanlaştırıcı
• Priz Hızlandırıcı, Su Azaltıcı / Akışkanlaştırıcı

Henüz standart kapsamında olmayan özel katkı tipleri de bulunmaktadır.

• Yüzey Geciktiriciler
• Alkali-Silika Reaksiyonu Azaltıcılar
• Korozyon Azaltıcılar
• Renkli Beton Pigmentleri
• Rötre Azaltıcı Katkılar
• Ayrışma Azaltıcı Katkılar

Kıvamı değiştirmeden su miktarının azalmasını sağlayan veya su miktarı değişmeden çökmeyi / yayılmayı artıran veya her iki etkiyi de birlikte yaratan katkılardır. Akışkanlaştırıcı katkılar, çimento taneciklerinin dispersiyonunu elektrostatik itme ile iyileştirerek işlenebilirliği artırır.